वाच्य और वाच्य परिवर्तन

वाच्य (Voice) क्रिया का विधान

हिंदी में वाच्य तीन प्रकार के हैं –

कर्तृवाच्य(Active Voice)                                                                                                                                                              
कर्मवाच्य (Passive Voice) और                                                                         
भाव वाच्य (Impersonal Voice)

कर्तृवाच्यः  लड़का पानी पीता है।

लड़काः कर्ता,  पानीः कर्म और  पीता हैः क्रिया।

लड़का पानी पीता है।              लड़के से पानी पिया जाता है।

लड़के पानी पीते हैं।                 लड़कों से पानी पिया जाता है।

लड़की पानी पीती है।              लड़की से पानी पिया जाता है।

लड़कियाँ पानी पीती हैं।          लड़कियों से पानी पिया जाता है।

कर्तृवाच्य में कर्ता की प्रधानता है तो 
कर्मवाच्य में कर्म की प्रधानता है।

     कर्तृवाच्य से कर्मवाच्य                                                                                       करता + से - क्रिया कर्म के अनुसार

लड़का पत्ता लाता है।             लड़के से पत्ता लाया जाता है।                                                          लड़का पत्ते लाता है।                   लड़के से पत्ते लाए जाते हैं।                                                           लड़का पत्ती लाता है।        लड़के से पत्ती लाई जाती है।                                                            लड़का पत्तियाँ लाता है।            लड़के से पत्तियाँ लाई जाती हैं।  
    सकर्मक भूतकालिक वाक्यः ने प्रत्यय

कमला ने कपड़ा खरीदा।     कमला से कपड़ा खरीदा गया।                                                        कमला ने कपड़े खरीदे।      कमला से कपड़े खरीदे गए।                                                           कमला ने साड़ी खरीदी।      कमला से साड़ी खरीदी गई।                                                            कमला ने साड़ियाँ खरीदीं।    कमला से साड़ियाँ खरीदी गईं।

कर्तृवाच्य से कर्मवाच्य                                                  
मैं आम खाता हूँ।   आमः पुलिंग एकवचन 
कर्ता + से मैं + से - मुझसे  
क्रिया - खाया जाता है।                            
आम कर्म पुल्लिंग एकवचन।     
मुझसे आम खाया जाता है।                                                       
अंजना दो पत्र लिखती है।  
पत्रः पुल्लिंग बहुवचन। करता + से - 
अंजना से। लिखे जाते हैं कर्म पुलिंग वहुवचन।  
अंजना से पत्र लिखे जाते हैं।                                                 
तुम क्या करते हो? कर्म में नहीं दिया गया है। 
करता + से - तुमसे किया जाता है। 
कर्म व्यक्त नहीं, अतः पुल्लिंग एकवचन।   
तुमसे क्या किया जाता है? 
     कर्मवाच्य से कर्तृवाच्य

गोपाल से कलम खरीदी जाती है। 
कलमः स्त्रीलिंग एकवचन, 
गोपालः पुल्लिंग एकवचन। 
गोपाल कलम खरीदता है।               
विनया से फूल तोड़ा जाता है।      
फूलः पुल्लिंग एकवचन,  
विनयाः स्त्रीलिंग एकवचन। 
विनया फूल तोड़ती है।                
किस से चाय बनाई जाती है?   
कौन + से - किस से। 
कौन (पु.) कौन चाय बनाता है? 
कौन (स्त्री) कौन चाय बनाती है?
     भाववाच्य (Impersonal Voice)

भाववाच्य में कर्ता या कर्म की प्रधानता नहीं रहती, 
भाव की प्रधानता रहती है। 
ये अधिकतर निधेषवाचक वाक्यों में प्रयोग किया जाता है।

मैं चल नहीं सकता। मुझसे चला नहीं जाता।                                                      
मछली उड़ नहीं सकती।  मछली से उड़ा नहीं जाता।                                                     
बुड्ढा दौड़ नहीं सकता।  बुड्ढे दौड़ा नहीं जाता। 
     वाच्य परिवर्तन दिन विभिन्न कालों में

सामान्य वर्तमान कालः      
     माता जी दोसा बनाती हैं। माता जी से दोसा बनाया जाता है।                     
तात्कालिक वर्तमानकालः      
    माताजी दोसा बना रही हैं। माता जी से दोसा बनाया जा रहा है।                   
संदिग्ध वर्तमान कालः       
    माताजी दोसा बनाती होंगी। माता जी से दोसा बनाया जाता होगा।                  

सामान्य भूतकालः           
    माताजी ने दोसा बनाया। माताजी से दोसा बनाया गया।                              
आसन्न भूतकालः         
   माताजी ने दोसा बनाया है। माता जी से दोसा बनाया गया है।                           
पूर्ण भूतकालः               
   माताजी ने दोसा बनाया था। माता जी से दोसा बनाया गया था।                         
अपूर्ण भूतकालः                 
   माताजी दोसा बना रही थी। माताजी से दोसा बनाया जा रहा था।                     
संदिग्ध भूतकालः               
   माताजी ने दोसा बनाया होगा। माता जी से दोसा बनाया गया होगा।                   
हेतु हेतु भूतकालः            
  यदि माताजी दोसा बनाती... यदि माता जी से दोसा बनाया जाता..

सामान्य भविष्यत कालः      
   माताजी दोसा बनाएँगी। माताजी से दोसा बनाया जाएगा।                     
संभाव्य भविष्यकालः         
  माताजी डोसा बनाएँ। माताजी से दोसा बनाया जाए।

II Term Exam. Dec. 2016 VIII Hin Qn Analysis

II Term Exam. Dec. 2016 VIII Hin Qn Analysis

1. ചോദ്യം 5ന്റെ ഉത്തരം എഴുതുക കുട്ടികള്‍ക്ക് പ്രയാസകരമായിരിക്കും. സൂചകങ്ങള്‍ പര്യാപ്തമല്ല.

2. ചോദ്യം 8ന് ഉത്തരമായി കുട്ടികള്‍ 3 വാക്യങ്ങള്‍ മാത്രം എഴുതാനാണ് സാധ്യത.

3. ചോദ്യം 9ല്‍ आस्वादन टिप्पणी എഴുതാനായി ചോദിച്ചിരിക്കുന്നു. സാധാരണയായി ഇപ്പോള്‍ ഈ രീതിയിലുള്ള ചോദ്യങ്ങള്‍ കാണാറില്ല.

4.എട്ടാം തരത്തില്‍ दोहा യെ അടിസ്ഥാനമാക്കി 4 മാര്‍ക്കിന്റെ ഉത്തരമെഴുതാനായി ചോദിച്ചുകാണുന്നത് ആദ്യമായാണ്. ഇത് അല്‍പം പ്രയാസകരമായ ചോദ്യമാണ്. കുട്ടികള്‍ തൃപ്തികരമായി ഉത്തരമെഴുതാന്‍ സാധ്യതയില്ല.

5. കവിതകളെ അടിസ്ഥാനമാക്കി 24 മാര്‍ക്കിന്റെ ചോദ്യം. അതായത് 55 ശതമാനത്തോളം ചോദ്യം കവിതകളെ അടിസ്ഥാനമാക്കി. ഇതെങ്ങിനെ സംഭവിച്ചു എന്നത് വല്ലാതെ അമ്പരപ്പുണ്ടാക്കി. ഇത് സാധാരണ ചോദിച്ചുവരാറുള്ളതിന്റെ ഇരട്ടിയിലധികമാണ്.

6. അലവസാനത്തെ ഭാഗത്ത് നിന്ന് 8 മാര്‍ക്കിന്റെ ചോദ്യം ചോദിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. മേളകളുടെ ടേമില്‍ ഭൂരിപക്ഷം അധ്യാപകരും എടുത്ത്തീര്‍ത്തിട്ടുണ്ടാകാന്‍ സാധ്യതയില്ലാത്ത അവസാന ഭാഗം ഇത്രയധികം ചോദ്യം ചോദിക്കുന്നതില്‍ നിന്ന് ഒഴിവാക്കാമായിരുന്നു.

                                                              രവി.

II Term Exam Dec 2016 IX Hin Qn Analysis

1. 6 മുതല്‍ 8 വരെ ചോദ്യങ്ങള്‍ക്ക് ഉത്തരമെഴുതാനായി കൊടുത്ത ഗദ്യഭാഗത്ത് കൊടുത്ത चुनौती, ज़िम्मेदार, आदत, बदलाव മുതലായ പദങ്ങളുടെ അര്‍ത്ഥം ഭൂരിഭാഗം കുട്ടികള്‍ക്കും അറിയാന്‍ സാധ്യതയില്ല. അത് കുട്ടികള്‍ തൃപ്തികരമായി ഉത്തരമെഴുതുന്നതില്‍ തടസ്സം സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കാം.

2. ചോദ്യം 12 ല്‍ കൊടുത്ത प्रयोजन എന്ന പദം മലയാളത്തിലെ 'പ്രയോജന'ത്തിന്റെ സമാനപദമായി കാണുന്നത് ഈ സന്ദര്‍ഭത്തില്‍ ശരിയാകില്ല.

മറ്റ് ചോദ്യങ്ങള്‍ പൊതുവെ മെച്ചപ്പെട്ടവയായി വിലയിരുത്താവുന്നതാണ്.

രവി, കണ്ണൂര്‍.

II Term Exam Dec 2016 X Hin Qn Analysis

1. 1 മുതല്‍ 3 വരെ ചോദ്യങ്ങള്‍ക്ക് ഉത്തരമെഴുതാനായി കൊടുത്ത പദ്യഭാഗത്തിലെ उखाड़ना, बुरी नज़र എന്നീ പദങ്ങളുടെ അര്‍ത്ഥം കൊടുത്തിരുന്നാല്‍ കുട്ടികള്‍ക്ക് ഉത്തരമെഴുതാന്‍ സഹായകരമാകുമായിരുന്നു.

2. ചോദ്യം 2ന്റെ ഉത്തരമെഴുതാന്‍ പദ്യഭാഗത്തിലെ വരികള്‍ ഉചിതമാണോ എന്ന് സംശയം ജനിപ്പിക്കുന്നു. പദ്യഭാഗത്ത് छाया എന്ന പദവും ചോദ്യത്തില്‍ हरीतिमा യും നില്‍ക്കുന്നു.

3. ചോദ്യം 6ന്റെ കൂടെ मान लें, कल्पना करें ഇവയിലേതെങ്കിലും ചേര്‍ത്ത് കൊടുക്കുന്നത് കൂടുതല്‍ ഉചിതമാകുമായിരുന്നു. ഇവിടെ रपट നെക്കാളും समाचार അല്ലേ എന്നും സംശയം നിലനില്‍ക്കുന്നു.

4. 10 മുതല്‍ 12 വരെ ചോദ്യങ്ങള്‍ക്ക് ഉത്തരമെഴുതാനായി കൊടുത്ത ഗദ്യഭാഗത്ത് मुश्किल എന്ന പദത്തെ തെറ്റായാണ് കൊടുത്തിരിക്കുന്നത്.

5. ചോദ്യം 16ന്റെ ഉത്തരമെഴുതാന്‍ शिखर പുല്ലിംഗപദവും चोटी സ്ത്രീലിംഗപദവും ആണെന്നറിയാവുന്ന കുട്ടികള്‍ക്ക് കഴിഞ്ഞേക്കാം.

6. ചോദ്യം 18ലെ अटूट എന്ന പദത്തിന്റെ അര്‍ത്ഥം കൊടുക്കണമായിരുന്നു.

ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങള്‍ ഒഴിവാക്കിയാല്‍ ചോദ്യപേപ്പര്‍ കഴിഞ്ഞ തവണത്തെ ചോദ്യപേപ്പറിനെ അപേക്ഷിച്ച് വളരെ മെച്ചമായി വിലയിരുത്താവുന്നതാണ്.

രവി, കണ്ണൂര്‍